Ці патрэбна кніга у век тэлебачання і камп'ютара ,выкарыстоуваючы цытаты знакамітых людзей

Максім Багдановіч
Страцім-лебедзь

Не анёл у трубу уструбіў -

З хмары бог старому Ною гаварыў:

"Поўна з краем чаша гневу майго

На людскія грахі ды бясчыннасці.

Вось надойдзе часіна суворая.

Лінуць з неба залівы бязмерныя

I абмыюць ад бруду смуроднага

Ўсю зямлю яны, белы-вольны свет".



Пачынаў тут Ной будаваць каўчэг

З таго дзерава ліванскага.

Ўшыркі гэтаму каўчэгу - сто лакцёў,

А ўдаўжкі - болей тысячы.

Ды узяў туды Ной і птах і звяроў,

Каб не звёўся іх род з зямлі.

Ды не плыў к яму з мора сіняга

Страцім-лебедзь - горды, моцны птах.

Яго звычаі - арліныя,

Яго ўцехі - сакаліныя;

Пер'і-пер'ечкі бялеюцца

Ды на золку агнявеюцца.

У яго ў крыле - трыста тры пяра:

Узмахне крылом - быццам бор шуміць,

Узмахне другім - што мяцель гудзіць.

Як учнуць дажджы, - пацякла вада,

Разлілася горш ад павадка.

Затапіла ўсе лугі-лагі,

Ўсе лугі-лагі, ўсе лясы-бары;

Уздымаецца вышэй ад гор.

Птахі ў небе стаяй лётаюць,

Енчаць жаласна, ад нуды крычаць,

Выглядаюць стуль прытулачку.

А па ўсёй зямлі толькі хвалі б'юць,

Толькі хвалі б'юць белай пенаю.

Ды па іх дужы, смелы плавае

Страцім-лебедзь - горды, моцны птах.

Узмахне крылом - быццам бор шуміць,

Узмахне другім - як мяцель гудзіць.

I населі тут на лебедзя

Птахі дробныя ўсёй стаяю.

Лебедзь з сілы выбіваецца,

Птушкі ажна усцяшаюцца.

Дзень ён плавае, другі-трэці дзень,

На чацвёрты стаў прасіць-маліць:

"Вы ўзляціце хоць на час які,

Выбіваюся з астатніх сіл.

Дайце вы грудзям, гэй, вальней ўздыхнуць!

Дайце вы крылам, гэй, шырэй ўзмахнуць!"

Не паслухалі птахі лебедзя.

Пацямнела у яго ў вачах,

Крыллі ўрэшце надламаліся,

Галава ў ваду апусцілася.

I пайшоў на дно мора сіняга

Страцім-лебедзь - моцны, горды птах.



Ад усіх цяпер патомкі ёсць,

Ды няма адных - Страцімавых.

1) Бяздоннай бочкi не напоўнiш.
2) Маладую спявачку слухалi з вялiкiм задавальненнем.
3) Роўная стужка лясной дарогi.
4) Незадоўга перад вечарам сабралася на дождж.
Люблю лугi квяцiстыя, палеткi каласiстыя.

аж выплесквалася з дарогі і пырскала на ўзмежак бруднымі кроплямі. 3) Нібы толькі што народжаная, свеціцца аксамітнай свежасцю атава. 4) Надол,ледзь чутна шапочучы, сыпаўся часам дробны, як крупы, сняжок. 5) Сырыя вятры доўгай восені, якія заўсёды надакучліва шумелі ў голлі бярозы і секлі мне ў твар кроплямі дажджу, сёння эамоўклі. 6) Людзі замітусіліся, заспяшаліся так, быццам неспадзеўкі здарыўся пажар.

А2. Адзначце нумары сказаў, у якіх перад злучнікам (на месцы пропуску ) трэба паставіць коску. 1) Усцяж дарогі ўздымаліся стромкія хвоі ды чарнелі купы кустоў, падобныя на нейкія прывіды. 2) У хатах эапальваліся лямпы і праз сетку дажджу вокны расплываліся ў жоўтыя шырокія кругі. 3) Калі-нікалІ праляціць з піскам кажан або прашугаюць чарадою спалоханыя птушкі. 4) На беларускім Палессі цякуць поўныя рэкі ды густа стаяць лясы. 5) Хутка дарога размякла, ператварыўшыся ў густую кашу і машына спынілася. 6) Са эбажыны даверліва пазіралі на нас васількі і там-сям, нібы кроплі крыві, гарэлі палявыя макі.

АЗ. Адзначце нумары сказаў, у якіх на месцы пропуску трэба ставіць працяжнік. 1) Выязджаем на пагорак_ і перад намі шырокая раўніна. 2) Званок_ і ўсе ў школе ажыло, загуло, як у раістым вуллі. 3) На дварэ ўжо сцямнела_і праз замерзлыя шыбы ў хату глядзеў зімовы месяц. 4) Паабапал жвірыстай дарогі калышацца леташні быльнёг_ і веснавая шырыня вее над неабдымным полем. 5) Да шыбіны цягнулася тоненькая галінка акацыі_ і адзін малады лісток намагаўся дакрануцца да шкла. 2) Яшчэ некалькі ХВІЛІН_ і мы разгледзелі дрэвы, хаты і цьмяныя агеньчыкі ў вокнах.

А4. Адзначце нумары складаназалежных сказаў. 1) У густым змроку хаваліся станцыйныя пуці, на якіх дзе-нідзе паблісквалі стрэлачныя ліхтары. 2) Вербалоз толькі што распушыў свае каткі, над імі гудзелі першыя смелыя чмялі. 3) Чалавек глядзеў на паблёклыя зоркі, адна з якіх, здавалася, прычапілася за самую верхавіну рабіны. 4) Свіцязь купае сонца ў сваёй купелі, узіраецца, усміхаючыся, у вячыстыя карункі дрэў, якія шырокім, багата вышытым поясам атуляюць яго, лашчацца да яго. 5) Адны ўмеюць складна расказваць пра перажытае; ёсць здатныя прыхлусіць, ды так, што вераць у тое, чаго ніколі не было.ытьггны Мінск узнік на скрыжаванні гандлёвых дарог.

А5. Адзначце нумары скаэаў, будова якіх адпавядае схеме: [...,(злучнік…), ]. 1) Я знайшоў гняздо турлачак (так называюць у нас дзікіх галубоў) зусім выпадкова. 2) У шаравата-ружовым небе застылі, як прыліплі там, белыя касмылінкі воблакаў. 3) Богша спадзяваўся, што натрапіцца патрэбная сцежка, I шыбаваў напрасткі. 4) Пратое, як узнік горад, захавалася паданне. 5) Я крочу лясной сцежкай, на твар ліпне нябачнае павуцінне, з дзіцячым піскам летаюць перада мною камары. 6) Вецер, які парэдзіў, а затым разагнаў па небе палягчэлыя хмары, страсаў дажджавыя кроплі.