Гераічнае і трагічнае ў аповісці В.Быкова '' Знак Бяды"
10-11 класс
|
У аповесці « Знак бяды » ўвага пісьменніка прыкавана да высвятлення тых сутнасных бакоў чалавечага характару, якія вызначаюць ўчынкі герояў і іх паводзіны ў суровых выпрабаваннях ваенных гадоў. І хоць героі Быкава – ні салдаты, не партызаны, а мірныя жыхары – хлебаробы, гэты твор напісаны менавіта аб барацьбе з ворагам. Выбар у якасці персанажаў сялян, прадстаўнікоў самай мірнай працы, дае аўтару магчымасць зрабіць выключна глыбокія абагульненні. “Знак бяды” – кніга пра тое, як нарастае дух супраціву ворагу, кніга пра непрымірымасці народа да захопнікаў. Гэта і складае галоўны канфлікт паміж узброеным ворагам і двума старымі з далёкага хутара, паводзіны і ўчынкі якіх вызначаюцца не зброяй, а вернасцю маральным ідэалам народа. Жыццё ставіць чалавека ў сітуацыю выбару, у якой праяўляецца яго сапраўдная сутнасць. Пра гэта сведчыць вопыт пакаленняў, адбыўся, напрыклад, у творах вуснай народнай творчасці: направа пойдзеш, сам загінеш, налева пойдзеш – каня страціш. І выбіраючы паміж гэтымі магчымасцямі, народны герой адхіляе адны маральныя рашэнні, сцвярджаючы іншыя і выяўляючы тым самым тыя ўнутраныя якасці, якія характарызуюць самае істотнае ў ім. Героі аповесці « Знак бяды» Пятрок і Сцепаніда Багацькі таксама робяць свой выбар, які вызначае іх лёс і месца ў суровых ваенных выпрабаваннях. Чаму аповесць названа « Знак бяды» ? Што стала знакам бяды для яе герояў ? Знакам бяды для Петрака і Сцепаніды стала агульная бяда народа – вайна. Можа, усё яшчэ абыйдзецца, спадзяюцца героі аповесці. Але знак бяды ўжо павіс над усёй іх жыццём, выяўляючы адну за іншы свае жахлівыя рысы. Вось на хутар прыходзіць паліцай Гуж і пагражае Сцепанідзе расправай за актыўную працу ў калгасе, за тое, што працавала, што чалавекам была. А затым з’яўляюцца і немцы, якія будуюць масты. Яны размяшчаюцца ў двары. Патрэбны пакой для афіцэраў. Выселіць гаспадароў – хай жывуць у істопцы ! Трэба малако. Выпіваюць усё, што Сцепаніда надаіла, а калі на другі дзень выдаіла карову не да канца, фельдфебель пад рогат салдат збівае яе пісталетным ланцугом. Нямецкая салдатня знішчае ўсё Сцепанідзіна гаспадарка: курэй, карову – усё, што можна з’есці, з’едзена. Знак бяды праяўляецца і ў забойстве Янкі, у гвалтоўным згоне на працу Петрака, у тым, што нават гарэлкай гаспадар хутара не толькі не адкупліваецца, але наклікае на сябе яшчэ большую бяду. Знакам бяды становіцца карціна запусцення, якой пачынаецца аповесць. Тут пануе атмасфера няшчасці, усё жывое – у мінулым, і суровы тон разважанняў аўтара настройвае чытача на ўспрыманне разгулялася трагедыі. Суровыя і трагічныя дэталі спусташэньня : дзе-нідзе выглядае на паверхню вуглавы камень падмурка, аселы бугор цэглы, дзве каменныя прыступкі каля былога ўвахода ў сені ; аўражны алешнік, хутарскога поля, падступае ўшчыльную да двара; на месцы істопкі – густы куст шыпшыны сярод буйных зараснікаў дзядоўніку і крапівы; ад калодзежа нічога не засталося : вада, апынуўшыся без патрэбы, знікла ў глыбіні зямлі; варта апаленая аднабокая ліпа, і нават вароны чулі ў гэтым знявечаным дрэве знак нейкай бяды. Ганарлівая, незалежная Сцепаніда, і мяккі, падатлівасцю Пятрок адзіныя ў галоўным – у канчатковым выбары, у прыняцці адзіна магчымага ў такой сітуацыі рашэння. Натуры патрыярхальныя, Пятрок і Сцепаніда не адчуваюць варожасці да іншых людзей, але немцы з жалезнай заканамернасцю праяўляюць права заваёўнікаў, ўсведамляючых сваю беспакаранасць, і здзяйсняюць усё тое, што рабіць паміж людзьмі нельга. Калі, бачачы гэта, Сцепаніда адразу вырашае, што добрыя адносіны з імі наўрад ці магчымыя, то Пятрок яшчэ спрабуе адвесці бяду. Але сама логіка паводзін акупантаў не сумяшчальная з маральнымі ідэаламі герояў аповесці : несумяшчальныя чалавечую годнасць і патрабаванні рабскай зняважанасці, пакоры. У гэтым супрацьстаянні цвёрдасць Петрака праяўляецца з такой жа сілай, як і рашучасць Сцепаніды : « Біце ! Я вас не баюся! І Гітлера не баюся ! Вось і яму таксама! Скулля ўсім вам ! ». Гэтая сцэна нагадвае іншую. У падпаленай істопцы, задыхаючыся, Сцепаніда бачыць, як гойсаюць фашысты, тыя, што шукаюць бомбу. Ня даюць ім спакою ні днём, ні ноччу. І гэтая нечаканая думка прыносіць заспакаенне і становіцца апошнім проблескам скатаванага свядомасці перад забыццём, з якога яна ўжо не вярнулася. Калі Пятрок і Сцепаніда разумеюць, што вайна – гэта і асабістая іх перамога, усе іх жыццёвыя клопаты сыходзяць на задні план. Страх за гаспадарку і ўласную жыццё знікае, з’яўляецца нешта больш важнае – нянавісць да новай улады, непакорлівасць перад гвалтам. Таму яны, гордыя, нязломныя ў сваёй чалавечай праўдзе, прымаюць смерць. Так у подзвігу Сцепаніды і Петрака праявілі сябе схаваныя за паўсядзённымі клопатамі, за знешняй падатлівасцю вялікія сілы чалавечай душы. Па – Горкаўскаму рамантычна і адначасова сурова, пакутліва гінуць героі В. Быкава, і ў іх гібелі мы бачым тое « бязумства храбрых ».
Другие вопросы из категории
Читайте также
пастаўце ў адпаведнай форме. Вызначце разрад лічэбнікаў паводле значэння і
складу. від сінтаксічнай сувязі ў гэтых колькасна-іменных спалучэннях.
Колькасна-іменае спалучэнне праскланяйце.
Узор. 23 (кілаграм)-дваццаць тры кілаграмы (лічэбнік колькасны. састаўны, від
сінтаксічнай сувязі – дапасаванне)
Апішыце (на выбар) : а) сучасную буларускую вясковую хату
б) свой пакой (кватэру)
в) тыповую сучасную гарадскую хату
Дзень выдаўся цёплы (па)красавіцку прыпякала сонца але быў моцны вецер. Ён гнаў па небе рэдкія белыя воблачкі свістаў у яшчэ голых галінах прысад. Дальнія хвойнікі былі зацягнуты шызай смугой. Хутка па…сыхалі дарогі на пя…чаных узгорках вецер ужо ўздымаў пыл гнаў яго ў напоўне…ыя в…сновай вадой ла…чынкі. На вышэйшых мясцінах дзе глеба па…сыхала аралі трактары. А з паўночнага боку хвойнікаў і ў глыбокіх ірвах яшчэ ляжаў чорны снег спрасаваны вятрамі дзівосна парэзаны першымі веснавымі раўчукамі.
Саша (не)рызыкнуў ісці ў такі час карацейшай дарогай і пайшоў па шляху да райцэнтра а адтуль па чыгунцы.
Ісці было прыемна і лёгка.
Была хвіліна калі Саш… хацелася вярнуцца назад. Але ён а…чуваў што ісці назад будзе цяжка а яшчэ цяжэй будзе пасля думкі пра Жэню не дадуць яму н… сну н… спакою і ў сэрцы будзе расці пакутлівы смутак. Ды і нельга спыняцца на (паў)дарозе. Вунь ужо зусім недалёка лес. (Не)даходзячы да яго трэба павярнуць па шляху направа, мінуць (не)вялікі бор што ўразаўся ў поле вузкай касой а там і Ліпнікі. Бор гэты прасвечваўся з краю ў край бо навокал было шмат …чарнелых пнёў. Надзвычай роўныя і высокія (прыгажуні)сосны гойдаліся ад ветр… рыпелі і аднастойна і ласкава шумелі сваімі верхавінамі (І. Шамякін).